از دیرباز تاج‌های جواهر یکی از نمادهای شکوه، قدرت و تقدس بودهاند. استفاده از این تاجها در تمدن‌های مختلف از مصر باستان و ایران تا امپراتوری‌های اروپایی، همیشه جایگاه ویژه‌ای داشته است. اما تاجها تنها قطعاتی زیبا نبودند که سر را زینت می‌دادند؛ آن‌ها نمایانگر پیوند با خدا، قدرت برتر و حتی حافظه‌ای از گذشته‌های مقدس و افتخارآمیز به حساب می‌آمدند.
در دنیای باستان اولین تاجها معمولاً از مواد طبیعی مانند شاخه‌های زیتون یا برگ‌های طلا ساخته می‌شدند. این تاجها که بیشتر توسط شاهان، کاهنان و قهرمانان استفاده می‌شد، نماد اتصال با الهیات و طبیعت بود. با گذشت زمان و ورود به دوره‌های بعدی، جواهرات گرانبهایی مانند الماس، زمرد، یاقوت و مروارید به تاجها اضافه شد و در دوره‌های اسلامی و مسیحی به عنوان نشانه‌ای از قدرت مطلق و فرمانروایی تبدیل شدند.
در این دوره معروف‌ترین تاجها با سنگ‌های خیره‌کنندهای از طلا و نقره ساخته شده و هر یک داستان خاص خود را داشتند. تاج امپراتوری بریتانیا یکی از مشهورترین‌ها، نه تنها به خاطر زیبایی بلکه به دلیل سنگ‌های قیمتی بی‌نظیری همچون کوه نور و الماسهای برلیان خود زبانزد است. در ایران تاج شاهنشاهی در دوره قاجار با زمردهای درشت و یاقوت‌های فراوان، به عنوان نشانه‌ای از قدرت و اعتبار نمایانگر فرهنگ غنی ایرانی بوده است.
امروزه اما تاجها کاربردی متفاوت‌تری هم دارند و از انحصار عرصه‌های سلطنتی خارج شده و به نمادی از هنر و زیبایی تبدیل شده‌اند. در عروسی‌های سلطنتی و مراسم‌های رسمی ، همچنان از تاج‌های جواهرنشان استفاده می‌شود اما بسیاری از طراحان جواهر نیز تاج‌های ظریف‌تر و مدرن‌تری برای استفاده در مهمانی‌ها و جشن‌ها به ویژه عروسیها طراحی می‌کنند. برندهایی مانند کارتیه و تیفانی به طراحی تاج‌های سبک و برازندهای مشغول‌اند که همچنان اصالت و زیبایی تاج‌های سنتی را در خود دارند.
انواع تاج جواهر
همانطور که شرح آن پیشتر رفت، این تزئینات جواهرین در طول تاریخ نمادهایی از قدرت، رتبه اجتماعی و زیبایی بودهاند و هرکدام خصوصیات منحصر به فردی دارند. در ادامه قصد داریم انواع تاج‌های جواهر را معرفی کرده و ویژگی‌ها و تاریخچه هرکدام را شرح دهیم؛
_ تیارا (Tiara)
_ دیادم (Diadem)
_ کورونت (Coronet)
_ کراون (Crown)
_ سیرکلت (Circlet)
_ هدبند (Headband)
_ باندو (Bandeau)
Tiara
تیاراها از دوره‌های باستان در یونان و روم مورد استفاده بودند و اغلب توسط ملکه‌ها و پرنسس‌ها پوشیده می‌شدند و از روزگار باستان تا دوران مدرن، نماد زنانگی و ظرافت بودهاند؛ همچنین به عنوان نمادی از زیبایی و اقتدار شناخته می‌شدند و بیشتر جنبه زینتی داشتند و به‌ویژه در مراسم عروسی و رویدادهای رسمی سلطنتی محبوب هستند. این تاجها به‌طور سنتی به شکل نیم‌دایره طراحی شده و به صورت ظریفی روی سر و معمولاً روی پیشانی قرار می‌گیرند. بسیاری از تیاراها از فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شوند و به ویژه اگر برای مراسم ازدواج و مراسم رسمی سلطنتی مورد استفاده قرار گیرند. این تاجها به طور سنتی از طلا، نقره و گاهی پلاتین ساخته می‌شوند و به وسیله جواهراتی مانند الماس، یاقوت کبود و زمرد تزئین می‌شوند. جواهرات به کار رفته در این نوع معمولاً دارای برش‌های گرد و مارکیز هستند و یاقوت‌های کبود به همراه مرواریدهای درخشان بر روی تیارا استفاده می‌شوند. نمونه‌های مشهوری مانند تیارای “اسپنسر” که دیانا در روز عروسی خود بر سر داشت، نمونه‌ای نمادین از این سبک است. تیاراهای عروسی مدرن با طرح‌های ساده‌تر و از برندهایی مانند کارتیه و تیفانی طراحی می‌شوند.
تیارای “اسپنسر”
تاج تیارا متعلق به برتد تیفانی
تاج تیارا از مجموعه برند کارتیه
Diadem
دیادم‌ها از دوران باستان به خصوص در امپراتوری‌های رم و ایران باستان استفاده می‌شدند و نمادی از قدرت و جاودانگی بودند. دیادِم‌ها به عنوان تاجی کامل، در تاریخ همواره نمادی از قدرت و سلطنت بودهاند. این تاجها معمولاً از یک نوار باریک فلزی که با جواهرات تزیین شده، به‌صورت حلقه‌ای به دور پیشانی بسته می‌شدند. در فرهنگ یونان باستان، دیادم‌ها به خدایان و قهرمانان تعلق داشت و در امپراطوری روم نیز به عنوان نمادی از قدرت استفاده می‌شد. امروزه در مراسم‌های مختلفی مانند مراسم انتخاب ملکه‌های زیبایی و جشن‌های سلطنتی کاربرد دارد. دیادم‌ها غالباً دارای جواهرات بزرگ در مرکز هستند که بر شکوه و عظمت تاج می‌افزاید و اغلب دارای الماسهای برش امرالد و یاقوت هستند و به ندرت از سنگ‌های دیگر نیز در آن استفاده می‌شود. از نمونه های مشهور میتوان دیادم آلکساندرینا، امپراتور جوزفین و ماری لوئیس را نام برد. امروزه در دنیای مد دیادم‌ها به صورت حلقه‌های جواهرنشان کوچکتر و ظریف‌تر ساخته می‌شوند.
دیادم طلا یونانی (220-100 قبل از میلاد)
تاج دیادم متعلق به ماری لوئیس
Coronet
کورونِت‌ها تاج‌های کوچکی هستند که برای اشراف‌زادگان و خاندان سلطنتی طراحی شده‌اند و اغلب ساده‌تر و سبک‌تر از دیگر تاجها هستند و طراحی آن‌ها ساده‌تر از تاج‌های بزرگ‌تر است. این تاجها معمولاً توسط دوک‌ها، کنت‌ها و خانواده‌های سلطنتی انگلیسی پوشیده می‌شدند و به‌عنوان نمادی از مقام‌های کوچکتر به کار می‌رفته و بیانگر طبقه و مقام اجتماعی بودند. این تاج کوچکتر از کراون است و معمولاً حلقه‌ای است، ساده با جواهرات کوچک که نمادین و ظریف طراحی می‌شود.
کورونِت‌ها معمولاً از طلا یا نقره ساخته شده و با جواهرات کوچک‌تری تزئین می‌شوند و بیشتر از الماسهای برش کوسنی و یاقوت‌های سرخ استفاده می‌شود. مانند کورونت‌های مربوط به خاندان‌های سلطنتی انگلیس از جمله کورونت دوشس یورک و کورونت ملکه ماری. برخی از برندهای مد و جواهرسازی معاصر کورونت‌هایی با طرح‌های مینیمال و مدرن تولید می‌کنند.
کورنت نقره و طلاکاری شده، حدود سال ۱۷۰۰ م
Crown
کراون‌ها به عنوان بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین تاجها، به نمادهایی از قدرت و سلطنت تبدیل شده‌اند. این تاجها در مراسم تاج‌گذاری و رویدادهای رسمی سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کراون‌ها در دوران باستان و قرون وسطی برای نشان دادن قدرت و پیوند با الهی استفاده می‌شدند.
برخی کراون‌ها از جمله تاج “سن ادوارد” در انگلستان، به دلیل نقش مذهبی و ملی که در مراسم‌های رسمی دارند، شهرت داشته و از جواهرات گرانبهایی مانند یاقوت، الماس، و طلا ساخته می‌شوند و به شکل حلقه‌ای بزرگ با شکوه و دارای قوس‌های تزیینی که نمادهای سلطنتی بر روی آن نصب شده و در زیر آن کلاهی پارچهایی از جنس مخمل اعلا و عموما به رنگهای اشرافی سبز و ارغوانی قرار میگیرد؛ این تاج‌های مجلل معمولاً از طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی سنگین مانند یاقوت، الماس و زمرد ساخته می‌شوند. طراحی آن‌ها معمولاً با جواهرات بزرگ از الماسهای، زمرد و یاقوت و برش‌هایی چون برش برلیان و مارکیز همراه است. کراون‌ها در مراسم تاج‌گذاری و جشن‌های رسمی سلطنتی به کار می‌روند؛ مانند تاج تاج امپراتوری بریتانیا و تاج شاهی ایران. تاج‌های سلطنتی مدرن که در مراسم عروسی یا تشریفاتی استفاده می‌شوند و با الماس و طلا ساخته می‌شوند. اما همچنان در مراسم‌های سلطنتی رسمی و خاص استفاده می‌شود.
تاج امپراتوری بریتانیا
تاج پهلوی
Circlet
این نوع تاجها به ویژه در دوران‌های مختلف برای اشراف‌زادگان زن محبوب بودهاند؛ سیرکلت‌ها به صورت حلقه‌ای نازک که بر روی پیشانی قرار میگیرد و معمولاً سبک و کم‌جواهر است و معمولاً از نوارهای نازک طلا یا نقره ساخته می‌شوند و به‌طور ساده و با برش‌های ریز از الماس یا مروارید تزئین می‌شوند. این تاجها به عنوان نمادی از زیبایی طبیعی و سادگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مانند سیرکلت آرت دکو و سیرکلت ویکتوریایی. حلقه‌های سیرکلت توسط برندهای مدرن با طرح‌های ساده و به صورت مینیمال طراحی می‌شوند.
Headband
هدبندها نوعی تاج ساده به شکل باند هستند که بر روی پیشانی قرار می‌گیرند. این نوع تاجها به دلیل سادگی و راحتی، معمولاً در مجالس غیررسمی یا به عنوان تزئینی استفاده شده و از پارچه‌های مختلف یا فلزات ساخته می‌شوند. هدبندها معمولاً از نوارهای نازک و ساده‌ای از طلا یا نقره تشکیل می‌شوند و غالباً با جواهرات کمی مانند مروارید یا الماسهای برش‌های کوشن تزئین می‌شوند. طراحی آن‌ها به‌صورت یک باند پهن یا باریک روی پیشانی است که راحت و کاربردی است. این نوع تاج بیشتر در مجالس غیررسمی استفاده می‌شود؛ مانند هدبندهای مدرن در مراسم عروسی
Bandeau
باندوها تاج‌هایی به شکل باند پهن هستند که معمولاً دور سر قرار می‌گیرند و طراحی آن‌ها غالباً ساده و جذاب است. این تاجها بیشتر در دهه‌های مختلف در اروپا به عنوان نمادی از شیک‌پوشی و زیبایی محبوب شدند و در دنیای مد نیز استفاده می‌شوند.
این تاجها معمولاً از مواد ساده‌تری مانند طلا و جواهرات کوچکتر مانند برلیان تزئین می‌شوند. باندوها در دنیای مد و زیبایی، به‌عنوان یک انتخاب شیک و ساده محبوب هستند؛ مانند باندوهای مد روز در دهه 1920 میلادی
تاجها از نمادهای قدرت، سلطنت و زیبایی در تاریخ هستند که هرکدام با ویژگی‌های خاص خود، جایگاه منحصر به فردی دارند. در دنیای مد تاجها نه تنها به عنوان زینتی برای نشان دادن مقام و قدرت، بلکه به عنوان نمادی از زیبایی و شیک‌پوشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه تاج‌های مدرن با طراحی‌های ساده و مینیمال نیز طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. طراحان از اسکلت‌های سبک‌تر و جواهرات ظریف‌تری بهره می‌برند تا افراد بتوانند از این تاجها در موقعیت‌های مختلف، از مراسم‌های عروسی تا مهمانی‌ها استفاده کنند؛ به این ترتیب تاج‌های جواهر همچنان از دنیای سلطنتی فراتر رفته و به دنیای فشن و طراحی مدرن وارد شده‌اند.
تهیه شده توسط گروه جواهری سعیدنیا
نویسنده:
عاطفه مولایی
