جواهرات ملی ایران که تا پیش از سال ۱۳۵۷ جواهرات سلطنتی ایران نامیده می شد، به مجموعه‌ای از جواهرات سلطنتی گفته می‌شود که طی صدها سال توسط پادشاهان مختلف ایران جمع‌آوری گردیده است. در زمان پادشاهی رضا شاه در سال ۱۳۰۸ خورشیدی، این جواهرات با قانون مصوب مجلس شورای ملی به‌عنوان پشتوانهٔ ریال در اختیاربانک ملی قرار گرفت و از سال ۱۳۲۲ در یکی از خزانه‌های بانک ملی به نمایش عمومی گذاشته شد و در سال ۱۳۳۴ ساختمان خزانه فعلی به دستور محمد رضا شاه پهلوی برای آن ساخته شد. در سال ۱۳۳۹ باحضور شاه افتتاح گردید. و پس از این که مالکیت آنها به بانک مرکزی منتقل گردید به ساختمان خزانه ملی جواهرات انتقال یافت. این خزانه در ساختمان بانک مرکزی قرار دارد و به صورت موزه نیز استفاده می‌شود.
موزه ملی جواهرات ایران یکی از ارزشمندترین و دیدنی‌ترین موزه‌های کشور ایران است که مجموعه‌ای بی‌نظیر از جواهرات و اشیای قیمتی تاریخی را در خود جای داده است. این موزه در تهران، در زیرزمین بانک مرکزی ایران واقع شده و به دلیل اهمیت و ارزش بالای اشیای موجود در آن، تحت تدابیر امنیتی ویژه‌ای نگهداری می‌شود.
تاریخچه و اهمیت
مجموعه جواهرات سلطنتی ایران که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند، از دوره صفویان تا پایان دوره پهلوی گردآوری شده‌اند. بسیاری از این جواهرات به عنوان نشانهای قدرت و ثروت سلطنتی به کار می‌رفته‌اند و برخی از آنها نیز هدایای دیپلماتیک از سوی کشورهای دیگر به شاهان ایران بوده‌اند.
آثار برجسته
از مهم‌ترین و مشهورترین آثار موجود در موزه ملی جواهرات ایران می‌توان به “تاج کیانی”، “تخت طاووس” (یا تخت خورشید)، “تاج پهلوی” و “الماس دریای نور” اشاره کرد. الماس دریای نور یکی از بزرگترین و درخشان‌ترین الماس‌های صورتی جهان است و تخت طاووس، یکی از ارزشمندترین تخت‌های سلطنتی است که با هزاران قطعه جواهر تزئین شده است.
اهمیت فرهنگی و تاریخی
موزه ملی جواهرات ایران نه تنها به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم در تهران شناخته می‌شود، بلکه نمادی از تاریخ، هنر و فرهنگ ایرانی است. این موزه به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که با تاریخ پر افتخار ایران و هنر و صنعت جواهرسازی در دوره‌های مختلف آشنا شوند.
در این جستار به معرفی و آشنایی برخی از گرانبهاترین و مشهورترین آثار ارزشمند این موزه خواهیم پرداخت و امیدواریم که مفید بوده و مورد توجه قرار گیرد.
- الماس نور
دریای نور یک الماس صورتی رنگ و یکی از بزرگترین الماس‌های شناخته شدهٔ جهان و بزرگترین الماس صورتی جهان و یکی از ارزشمندترین جواهرات تاریخی ایران است که با نام‌های “دریای نور” و “نورالعین” نیز شناخته می‌شود. این الماس با تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب و جایگاه ویژه‌ای که در جواهرات سلطنتی ایران داشته، از اهمیت تاریخی و فرهنگی بی‌نظیری برخوردار است. با توجه به اینکه وزن الماس نورالعین حدود ۶۰ قیراط و وزن دریای نور بین ۱۷۵ تا ۱۹۵ قیراط و وزن مجموع آنها بین ۲۳۵ تا ۲۵۵ قیراط می‌شود. با احتساب کسر وزن الماس هنگام تراش به نظر می‌رسد که این دو سنگ هر دو از یک قطعه گرند تیبل بوده‌اند، الماسی که تاورنیه حدود چهارصد سال پیش دیده بوده است.
تاریخچه و پیشینه
الماس نور بخشی از یک سنگ قیمتی بزرگتر بوده که در زمان سلطنت امپراتوری مغول در هند استخراج شده است. این سنگ در ابتدا به عنوان یکی از بزرگترین و معروف‌ترین الماس‌های جهان شناخته می‌شد. پس از فروپاشی امپراتوری مغول‌ها، این الماس به نادرشاه افشار تعلق گرفت که در سال 1739 میلادی به هند حمله کرد و این سنگ گرانبها را به عنوان بخشی از غنائم جنگی به ایران آورد.
ویژگی‌های الماس نور
الماس نور به عنوان یک الماس صورتی رنگ شناخته می‌شود که وزن آن حدود 182 قیراط (36.4 گرم) است. این سنگ دارای ابعاد بزرگ و تراش زیبایی است که درخشش و زیبایی فوق‌العاده‌ای به آن بخشیده است. دریای نور درشت‌ترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یکی از گوهرهای معروف جهان است. رنگ صورتی ملایم و نادر این الماس، یکی از ویژگی‌های برجسته آن است که آن را از دیگر الماس‌ها متمایز می‌کند.
نقش الماس نور در تاریخ ایران
الماس نور پس از انتقال به ایران، به عنوان یکی از جواهرات سلطنتی و نماد قدرت و ثروت شاهان ایران مورد استفاده قرار گرفت. این الماس ابتدا در اختیار نادرشاه بود و پس از او به فتحعلی شاه قاجار رسید. فتحعلی شاه نام “دریای نور” را بر این الماس نهاد و از آن به عنوان نشانهای از اقتدار خود استفاده کرد. این الماس بعدها به دست شاهان قاجار و پهلوی نیز رسید و در مراسم‌های مختلف سلطنتی به نمایش گذاشته می‌شد.
الماس نور در دوران پهلوی
در دوران پهلوی، الماس نور بخشی از جواهرات سلطنتی بود که در تاجگذاری‌ها و مراسم‌های رسمی به کار می‌رفت. به ویژه در تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی، این الماس به نمایش گذاشته شد و همچنان به عنوان یکی از نمادهای قدرت و شکوه سلطنتی ایران باقی ماند.
- تاج کیانی
تاج کیانی در سال ۱۲۱۲ ه.ش. به دستور فتحعلیشاه ساخته شد و تا سال ۱۳۰۵ ه.ش. برای تاجگذاری و دیگر مراسم رسمی توسط همه پادشاهان استفاده می‌شد. تاج کیانی یکی از برجسته‌ترین و تاریخی‌ترین جواهرات سلطنتی ایران است که در موزه ملی جواهرات ایران نگهداری می‌شود. این تاج، نمادی از قدرت، ثروت و شکوه پادشاهان قاجار به‌ویژه فتحعلیشاه قاجار است و به دلیل زیبایی و جلال خاص خود، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ ایران دارد.
تاریخچه ساخت تاج کیانی
تاج کیانی در اوایل قرن نوزدهم میلادی و به دستور فتحعلی شاه قاجار، دومین پادشاه سلسله قاجار، ساخته شد. فتحعلیشاه که به جواهرات و زینت‌آلات علاقه زیادی داشت، دستور داد این تاج با الهام از تاج‌های قدیمی ایرانی و با استفاده از جواهرات گرانبها ساخته شود.
این تاج برای استفاده در مراسم‌های تاجگذاری و سایر رویدادهای رسمی سلطنتی طراحی شد و به عنوان یکی از مهم‌ترین نمادهای پادشاهی قاجار شناخته شد. نام “کیانی” نیز به معنای وابستگی این تاج به سلسله پادشاهان اساطیری ایران، یعنی کیانیان، انتخاب شده است. این نام نشان‌دهنده ارتباط معنوی و تاریخی پادشاهان قاجار با شاهان افسانه‌ای ایران باستان بود.
ویژگی‌های تاج کیانی
تاج کیانی با استفاده از طلا و جواهرات گران‌بهایی مانند الماس، زمرد، یاقوت و مروارید ساخته شده است. طراحی تاج به صورت نیم‌دایره است که بر سر پادشاه قرار می‌گیرد و دارای یک قبه (قسمت بالایی) و یک نوار تزئینی در اطراف است.
قبه تاج
قبه تاج کیانی، قسمت مرکزی و برجسته تاج است که در بالای آن قرار دارد. این قبه با الماس‌ها و جواهرات بزرگ و درخشان تزیین شده و در وسط آن یک قطعه بزرگ از الماس یا زمرد قرار گرفته است. این قسمت از تاج به گونه‌ای طراحی شده که توجه را به خود جلب کرده و نمادی از قدرت و شکوه پادشاهی است.
نوار تزئینی
نوار تزئینی تاج، که دور تا دور تاج قرار دارد، با الماس‌ها و سنگهای قیمتی متعددی مزین شده است. این نوار به سبک سنتی ایرانی طراحی شده و طرح‌هایی از گل‌ها و نقوش اسلیمی را به تصویر می‌کشد. این طراحی‌ها نشان‌دهنده هنر و صنعت جواهرسازی ایرانی در دوران قاجار است و به تاج زیبایی و اصالت خاصی می‌بخشد.
جواهرات استفاده شده
ارتفاع این تاج ۳۲ سانتیمتر و قطر آن ۱۹.۵ سانتیمتر است. در ساخت این تاج حدود ۱۸۰۰ مروارید گرد به کار رفته که قطر آنها بین ۷ تا ۹ میلیمتر می باشد. در این تاج حدود ۳۰۰ قطعه زمرد و ۱۵۰۰ قطعه سنگ قرمز و تعداد زیادی الماس در برش‌ها و شکل‌های مختلف بکار رفته است. بزرگترینِ زمرد، به شکل دایره و به وزن حدود ۸۰ قیراط، که در قسمت میانی جقه قرار گرفته است. از میان یاقوت ها قطعات درشت تر، اسپینل و قطعات ریزتر، یاقوت قرمز می‌باشند. بزرگترین اسپینل به وزن حدود ۱۲۰ قیراط در قسمت بالای کلاه در میانه قسمت مخمل و بزرگترین الماس که وزن آن حدود ۲۳ قیراط می باشد، در میانه گلی روی مرواریدها قرار گرفته است.
استفاده در مراسم‌های سلطنتی
تاج کیانی برای اولین بار در مراسم تاجگذاری فتحعلیشاه قاجار مورد استفاده قرار گرفت. این تاج به عنوان نمادی از اقتدار و سلطنت، در تمام مراسم‌های رسمی و تاجگذاری شاهان قاجار به کار گرفته شد. شاهان قاجار، از جمله ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه، نیز از این تاج در مراسم‌های رسمی استفاده کرده‌اند. این تاج علاوه بر مراسم‌های تاجگذاری، در سایر رویدادهای مهم دربار نیز به نمایش گذاشته می‌شد و همواره به عنوان یکی از ارزشمندترین نمادهای سلطنتی در تاریخ ایران شناخته می‌شد.
انتقال به دوره پهلوی
با پایان یافتن دوران قاجار و آغاز سلطنت پهلوی، تاج کیانی همچنان به عنوان یکی از جواهرات سلطنتی ایران باقی ماند. رضا شاه پهلوی که به بازسازی و تقویت نمادهای ملی و تاریخی ایران علاقه‌مند بود، این تاج را به عنوان بخشی از میراث ملی حفظ کرد. در دوران پهلوی، تاج کیانی دیگر در مراسم‌های تاجگذاری مورد استفاده قرار نگرفت، اما همچنان به عنوان یک نماد تاریخی و فرهنگی نگهداری می‌شد. این تاج در برخی از مراسم‌های رسمی به نمایش گذاشته شد و به عنوان یکی از گنجینه‌های ملی ایران شناخته می‌شد.
- جقه نادری
جقه نادری یا جقه نادرشاه بی‌شک یکی از معروف‌ترینِ از بین جقه‌های زیادی که در خزانه ملی جواهرت ایران وجود دارد، می باشد. جقه یکی از متداول‌ترین زیورآلات شرقی محسوب می شود که برای تزئیین عمامه و کلاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. استفاده از این نوع زیور در دوران صفویه علاوه بر ایران در کشورهایی همسایه نظیر عثمانی مرسوم بوده است.
مشخصات جقه نادری
طول جقه نادری حدود ۱۳ سانتیمتر و وزن آن حدود ۳۳ مثقال است. سنگ های به کار رفته در آن عبارتند از زمرد، الماس و الماس های رنگی. زمردها متعلق به کلمبیا می‌باشند. در مرکز آن یک زمرد برش دامله و به شکل دایره به قطر حدود ۳ سانتیمتر و به وزن حدود ۶۵ قیراط قرار گرفته است. پنج زمرد اشکی دو عدد ت در بالا و سه عدد در پایین جقه آویزان و بزرگترین زمرد اشکی در بالا ی آن به وزن حدود ۲۰ قیراط است. ۴ زمرد دیگر به ابعاد حدود ۱۰*۱۳ میلیمتر می‌باشند. در تمام سطح جقه، اطراف زمردها با الماس پوشیده شده است. الماس‌های رنگی در میان جقه روی سطح طرح پرچم شکلی را پوشانده اند که به رنگ‌های پرچم ایران است.
- تاج پهلوی
تاج پهلوی در سال ۱۳۰۴ ه.ش. به دستور رضا پهلوی، بنیانگذار سلسله پهلوی، ساخته شد و جایگزین تاج کیانی گردید. بعد از این که رضا پهلوی به قدرت رسید، حاضر نبود در مراسم تاجگذاری خود تاجی متعلق به شاهان قاجار را روی سرش بگذارد. وی دستور ساخت تاج جدید را زیر نظر حاج سراج الدین جواهری، جواهر ساز معروف قفقازی داد که جواهرساز امیر بخارا هم بود.
طراحی تاج پهلوی
در طراحی تاج پهلوی به دلیل شکوه و جلال ایران در دوره ساسانیان از المان‌ها و موتیف‌های آن دوران استفاده شد. زمانی که سرزمین پارس به یکی از قدرت‌های دنیا تبدیل شده بود. فرم پله‌ای شکل در چهار طرف تاج از شکل تاج‌ها و نماد خورشید به نشانه میترا که در «اوستا» نیز از آن به عنوان «ایزد روشنایی و فروغ و نور» یاد شده، از جمله نماد های دوره ساسانی می‌باشد. در دو طرف تاج و در زیر نماد خورشید حلقه‌ای با روبان‌هایی در حال رقص قرار دارد. در قسمت جلوی تاج پایه‌ایی از جنس طلا با تزئین الماس وجود دارد که طرح آن احتمالا برگرفته از گل‌های یا نیلوفر آبی جا مانده در بسیاری از حجاری‌ها و تزئینات از دوران اشکانی، ساسانی و هخامنشی و در قسمت‌های مختلف تاج تکرار شده است. ابعاد تاج پهلوی حدود ۲۰ در ۲۰ سانتیمتر و وزن تاج، شامل پایه فلزی، کلاه مخملی و سنگهای قیمتی روی آن حدود ۲ کیلوگرم است.
سنگهای قیمتی به‌کار رفته در تاج پهلوی
پایه فلزی تاج پهلوی ترکیبی از طلا و پلاتین است. ترکیب سنگهایی از زمرد، الماس، یاقوت کبود و مروارید و در مجموع ۳۳۸۰ قطعه الماس، پنج قطعه زمرد، دو قطعه یاقوت کبود و ۳۶۹ قطعه مروارید می باشد و در آن به کار رفته است. از بین ۳۳۸۰ قطعه الماس، بزرگ ترین آن ها الماس زرد به وزن حدود ۶۰ قیراط ، دو الماس زرد دیگر با برش کوشن، یک قطعه الماس سفید با برش مارکیز و به وزن حدود ۱۰ قیراط می باشند. هر پنج قطعه زمرد سبز، کلمبیایی است. درشت ترین زمرد به وزن حدود ۱۰۰ قیراط یک قطعه زمرد بیضی به وزن حدود ۶۵ قیراط و سه قطعه زمرد هر کدام به وزن حدود ۱۴ قیراط . این تاج شامل دو یاقوت کبود است که هر کدام وزنی حدود ۲۰ قیراط دارند. همینطور ۸۷ قطعه مروارید با قطر حدود ۷ میلیمتر، ۹۴ قطعه مروارید با قطر حدود ۶.۵ میلیمتر، ۱۸۸ قطعه مروارید با قطر حدود ۵.۵ میلیمتر که مرواریدها در سه ردیف روی تاج پهلوی قرار گرفته‌اند.
- تاج نورالعین
تاج نورالعین یکی از باشکوه‌ترین و برجسته‌ترین جواهرات سلطنتی ایران است که در موزه ملی جواهرات ایران نگهداری می‌شود. این تاج، که به دستور محمدرضا شاه پهلوی برای مراسم ازدواج دوم او با فرح دیبا ساخته شد، نمادی از هنر و صنعت جواهرسازی ایرانی در دوره پهلوی است. تاج نورالعین به خاطر الماس بی‌نظیر و با ارزش خود، یعنی الماس “نورالعین”، نامگذاری شده است.
الماس نورالعین: ویژگی‌ها و تاریخچه
الماس نورالعین یکی از بزرگترین و معروف‌ترین الماس‌های صورتی جهان است که وزن آن حدود 60 قیراط (12 گرم) است. این الماس از نظر رنگ و شفافیت یکی از نادرترین و زیباترین الماس‌های جهان به شمار می‌آید. نورالعین به عنوان یک الماس صورتی رنگ، از لحاظ رنگ‌بندی در دسته الماس‌های بسیار نادر قرار دارد. در دنیای جواهرات، الماس‌های صورتی به دلیل کمیاب بودن و زیبایی خاصشان، بسیار ارزشمند هستند. الماس نورالعین نیز به دلیل اندازه و کیفیت فوق‌العاده‌اش، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ جواهرات دارد. برای اینکه به میزان کمیابی این الماس پی برده شود، شایان توجه است که در معادن آرجیل استرالیا که از مهم‌ترین منابع استخراج الماس صورتی می‌باشد، از حدود ۱ میلیون قیراط الماس سخت و تراش نخورده، تنها ۱ قیراط الماس صورتی یافت می‌شود. بنابراین با وزنی که این الماس نور العین دارد، می توان گفت یک الماس بسیار نایاب کشف و استخراج شده است.
منشأ و کشف الماس نورالعین
الماس نورالعین همانند بسیاری از الماس‌های معروف جهان از هند استخراج شده است. معادن کولور (Kollur) در ایالت گلکنده (Golkonda) هند، در قرون گذشته یکی از مهم‌ترین منابع استخراج الماس‌های بزرگ و باارزش جهان بود. این معادن از قرن شانزدهم به بعد تعداد زیادی از مشهورترین الماس‌های جهان را تولید کردند، از جمله الماس نورالعین.
در دوره‌های مختلف تاریخی، بسیاری از این الماس‌ها توسط پادشاهان و شاهزادگان مغول و سپس توسط فاتحانی چون نادرشاه افشار به دست آمده و به ایران منتقل شدند. نورالعین نیز احتمالاً در همان دوره به عنوان بخشی از غنائم جنگی یا به عنوان هدیه‌ای دیپلماتیک به ایران رسیده است.
ورود الماس به ایران
هرچند دقیقاً مشخص نیست که الماس نورالعین در چه زمانی به ایران آورده شده، اما به احتمال زیاد این الماس به همراه دیگر جواهرات ارزشمند از هند به ایران منتقل شده است. یکی از نظریه‌ها این است که این الماس در همان زمان که نادرشاه افشار پس از فتح هند در سال 1739 میلادی به ایران بازگشت، به دست او رسید. نادرشاه با فتح دهلی به گنجینه عظیمی از جواهرات دست یافت، که شامل الماس‌های بزرگی مانند دریای نور، کوه نور و احتمالاً نورالعین می‌شد.
نورالعین در دوره قاجار
الماس نورالعین در دوره قاجار همچنان در میان جواهرات سلطنتی نگهداری می‌شد، اما برخلاف الماس دریای نور که بر تاج پادشاهان قاجار نصب شده بود، نورالعین به طور خاص در هیچ‌یک از تاج‌ها یا جواهرات معروف این دوره دیده نمی‌شود. احتمالاً این الماس به عنوان یک سنگ ارزشمند در میان دیگر جواهرات سلطنتی نگهداری شده و استفاده‌های مختلفی از آن شده است.
دوره پهلوی و ساخت تاج نورالعین
نقطه عطف تاریخچه الماس نورالعین، زمانی است که محمدرضا شاه پهلوی تصمیم به استفاده از این الماس در تاج ملکه جدید خود، فرح دیبا، گرفت. در سال 1338 ه.ش، شاه به یکی از مشهورترین جواهرسازان جهان، شرکت امریکایی هری وینستون سفارش ساخت تاجی داد که در آن از الماس نورالعین به عنوان جواهر اصلی استفاده شود. علاوه بر این الماس، تاج نورالعین با استفاده از دیگر سنگهای قیمتی ارزشمند نیز تزئین شده است.
هری وینستون با استفاده از طلا و پلاتین و با استقاده از 324 قطعه الماس صورتی ، زرد و سفید تاجی به سبک مدرن و با ظرافتی بی‌نظیر طراحی کرد که در مرکز آن الماس نورالعین قرار داشت. این تاج به شکلی طراحی شده بود که در آن نورالعین به عنوان نقطه کانونی و برجسته تاج می‌درخشید و با سنگهای قیمتی دیگر همچون الماس‌ها، زمردها، و یاقوت‌ها احاطه شده بود.
استفاده از الماس نورالعین در تاجگذاری
تاج نورالعین در مراسم ازدواج محمدرضا شاه پهلوی و فرح دیبا در سال 1967 میلادی برای نخستین بار به نمایش عمومی درآمد. فرح پهلوی در این مراسم تاج نورالعین را بر سر داشت و این الماس به عنوان نمادی از شکوه و عظمت ایران در برابر دیده‌های جهان به نمایش گذاشته شد. نورالعین به واسطه رنگ صورتی و درخشش خاص خود، جلوه‌ای خیره‌کننده به این مراسم بخشید و به یکی از نمادهای قدرت و زیبایی دربار پهلوی تبدیل شد.
ترکیب و طراحی سنگ‌ها
تاج نورالعین با استفاده از این سنگهای قیمتی و ترکیب آنها با طلا و پلاتین طراحی شده است. هنرمندان جواهرساز به دقت و با توجه به رنگ، شکل و تراش هر سنگ، آنها را در جایگاه مخصوص خود قرار داده‌اند تا یک اثر هنری واحد و با ارزش ایجاد کنند. این ترکیب سنگ‌ها باعث شده تا تاج نورالعین یکی از زیباترین و نمادین‌ترین تاج‌های سلطنتی ایران باشد.
- تاج شهبانو
مراسم تاجگذاری فرح دیبا در سال ۱۳۴۶ ه.ش. برگزار شده و تصمیم بر آن شد که تا جواهراتی با استفاده به صورت اختصاصی برای این مراسم و با استفاده از سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی موجود در خزانه ساخته شود. پس از اطلاع‌رسانی درباره ساخت جواهرات برای مراسم تاجگذاری، تعداد زیادی از برندهای دنیا متقاضی ساخت این جواهرات شدند که از بین بیش از پنجاه متقاضی، برند فرانسوی ونکلیف اند آرپِلز انتخاب گردید. طبق قانون استفاده از جواهرات برای مراسم های دولتی، تشریفات خاصی برای اجازه خروج از خزانه وجود داشت و به استناد همین قوانین خروج آنها را از کشور تقریبا غیر ممکن بود. به همین دلیل پییِر آرپِلز، به همراه تیمش در کارگاهی در زیرزمین بانک مرکزی مشغول به ساخت جواهرات تاجگذاری شدند. تاج شهبانو، اولین تاجی که برای تاجگذاری ملکه ایران ساخته شد.
مشخصات ظاهری تاج
این تاج بر روی یک کلاه مخمل سبز رنگ به‌عنوان کلاه تاج و بر پایه‌ای از جنس پلاتین ساخته شده است. مجموعه فلز، کلاه مخمل و و سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی تاج مجموعه حدود ۱.۵ کیلوگرم وزن دارد.
مشخصات سنگهای روی تاج
درشت‌ترین سنگهایی که در تاج بکار رفته چهار زمرد و سه اسپینل می‌باشند. چهار زمرد، سه زمرد شش ضلعی و یک زمرد به شکل صدف به وزن ۴۶.۷۳ قیراط. بزرگترین زمرد شش‌ضلعی با وزنی معادل ۹۱.۳۲ قیراط و دو زمرد به شکل شش‌ضلعی یکی به وزن ۶۶.۳۵ و دیگری به وزن ۶۳.۸۳. زمرد صدفی و یکی از زمردهای دیگر از مجموعه جواهراتی که در دوران نادرشاه به ایران آورده شده بود، می‌باشد. تاج دارای سه اسپینل درشت می‌باشد، هر کدام با وزت حدود ۸۳ قیراط. یک اسپینل ۱۷ قیراطی هم در پشت تاج قرار گرفته است. علاوه بر سنگهایی که نام برده شد، تاج شامل تعداد زیادی سنگهای دیگر نیز می‌باشد. ۳۲ قطعه زمرد، ۳۳ قطعه اسپینل و یاقوت قرمز، ۱۰۵ قطعه مروارید و ۱۴۶۰ قطعه الماس.
- گردنبند فرح پهلوی
گردنبند فرح پهلوی یکی از شاهکارهای جواهرسازی و یکی از مهم‌ترین آثار موجود در موزه ملی جواهرات ایران است. این گردنبند به عنوان یکی از نمادهای قدرت، شکوه و زیبایی دوران پهلوی شناخته می‌شود.
تاریخچه گردنبند فرح پهلوی
گردنبند فرح پهلوی در 1346 ه.ش و به سفارش محمدرضا شاه پهلوی، دومین شاه سلسله پهلوی، ساخته شد. این گردنبند به عنوان هدیه‌ای از سوی شاه به همسر جدیدش، فرح دیبا، طراحی و ساخته شد. فرح دیبا که در سال 1338 با محمدرضا شاه ازدواج کرد، به عنوان ملکه ایران نقش مهمی در دربار پهلوی داشت و این گردنبند یکی از جواهراتی بود که در مراسم رسمی و تاجگذاری که چندین سال بعد از ازدواج برگزار شد، به نمایش گذاشته شد. این گردنبند در میان سایر جواهرات سلطنتی جایگاه ویژه‌ای داشت و همواره به عنوان نمادی از زیبایی و قدرت ملکه ایران شناخته می‌شد.
طراحی و ساخت گردنبند
گردنبند فرح پهلوی توسط شرکت ون کلیف اند آرپلز (Van Cleef & Arpels)، یکی از مشهورترین جواهرسازان فرانسوی، بود. این گردنبند به دلیل استفاده از سنگهای قیمتی بسیار ارزشمند و طراحی هنرمندانه، به عنوان یکی از زیباترین و ارزشمندترین گردنبندهای جهان شناخته می‌شود. طراحی گردنبند به گونه‌ای است که سنگهای قیمتی به صورت متقارن و با دقت بسیار بالا در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این طراحی به سبک کلاسیک و سلطنتی است و به نحوی انجام شده که هم زیبایی سنگ‌ها و هم ارزش هنری گردنبند به نمایش گذاشته شود. گردنبند دارای یک بخش مرکزی بزرگ است که در آن بزرگ ترین زمرد به صورت برجسته قرار گرفته است. این بخش مرکزی به عنوان نقطه کانونی گردنبند، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در اطراف این بخش، سنگهای کوچکتر به صورت هنرمندانه و با دقت قرار داده شده‌اند تا ترکیبی متوازن و زیبا ایجاد شود.
استفاده از سنگهای قیمتی
گردنبند فرح پهلوی که در پلاتین و طلا نصب شده است، از یک زمرد شش ضلعی حکاکی شده بسیار بزرگ تشکیل شده است که در مرکز آویز نصب شده است. چهار زمرد بزرگ و پنج زمرد کوچکترتراش امرالد ، و یازده الماس زرد با اندازه بزرگ تر تراش کوشن و چهار مروارید گلابی شکل و الماس هایی با تراش طرح قدیمی از دیگر جواهرات به کار رفته در این مجموعه می باشند.
استفاده در مراسم‌های رسمی
مهم‌ترین و تنها رویدادی که این گردنبند در آن به نمایش درآمد، مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی و فرح دیبا در سال 1346 ه.ش بود. در این مراسم، فرح پهلوی این گردنبند را به همراه تاج سلطنتی به تن داشت. این مراسم که با شکوه و جلال فراوان برگزار شد، توجه جهانیان را به خود جلب کرد و گردنبند فرح پهلوی به عنوان یکی از برجسته‌ترین جواهرات سلطنتی ایران در سراسر جهان شناخته شد.
تهیه شده توسط گروه جواهری سعیدنیا
نویسنده:
عاطفه مولایی
